آسيب پذيري کودکان در خانواده هاي تک والدي

تعريف خانواده هاي تك والدي
از ديرباز مفهوم خانواده متشكل از زن و مردي بوده كه با ازدواج رسمي داراي فرزند يا فرزنداني بوده اند. در برابر اين نوع از خانواده، گاه خانواده اي وجود دارد كه يكي از والدين به علت فوت يا طلاق حضور ندارد و فرزند يا فرزندان، تنها با يكي از والدين زندگي مي كند. تك والد عنواني است كه بسياري از جوامع براي اين نوع از خانواده ها بكار مي برند.اين شكل از خانواده به لحاظ ساختار خاص اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، بيشتر در جوامع صنعتي به چشم مي خورد، اما در ساير جوامع نيز وجود دارد.سيده فاطمه محبي، كارشناس مسايل اجتماعي شوراي فرهنگي اجتماعي زنان در پژوهشي كه در خصوص مشكلات كودكان در خانواده هاي تك والد انجام داده در مورد تأثيرات منفي عدم حضور يكي از والدين در خانواده مي گويد: اكثر تحقيقاتي كه با موضوع خانواده هاي تك والدي انجام شده است، در مورد پيامدهاي منفي وضعيت نامطلوب اقتصادي بر روي كودكاني است كه دور از پدرشان زندگي مي كنند. اين تحقيقات تأكيد مي كند كه بايد مطالعات تطبيقي در مورد تأثير زندگي فقيرانه بر روي خانواده هاي تك والد و خانواده هاي دو والد انجام شود. پژوهشگران معتقدند كه زيان فقدان پدر در خانواده هاي تك والدي كه زن سرپرست آن است، تنها از دست دادن درآمد مرد نيست. پدراني كه همسرشان را طلاق داده اند، از تأمين معاش فرزندان خود دست مي كشند و مادران را وا مي دارند تا تمام بار مالي خانواده، اعم از خود و فرزندان را برعهده بگيرند، در نتيجه فشار اقتصادي باعث مي شود كه اين مادران فرصت كمتري براي مراقبت از كودكان خود داشته باشند.اغلب كودكاني كه در خانواده هاي مادرسرپرست زندگي مي كنند، ناگزيرند كه به لحاظ عدم حضور پدر، با چالش هاي مالي و درگيري هاي آن مواجه شوند. اين گونه كودكان (به ويژه كودكان طلاق)، غالباً افت از زندگي نرمال و استاندارد يا درگيري با فقر شديد را تجربه مي كنند. آنها اغلب از قدرت بيان ضعيف و دسترسي محدود به تحصيلات رنج مي برند، اين شرايط نتيجه فقدان درآمد كافي و همچنين عدم حضور پدر در خانواده است.فشارهاي ديرينه ناشي از فقر، به همراه حجم بالاي وظايفي كه مدام اضافه مي شود، موجب آسيب پذيري و استرس در زندگي جديد مي گردد و مادران مجرد، غالباً سيكلي از نااميدي و يأس را براي خود و فرزندانشان تجربه مي كنند.
اثرات تربیتی
زماني كه سرپرست خانواده، مجرد، فقير و شاغل است، غالباً براي انتخاب ميان كيفيت تربيت كودكان دچار مشكل مي شود. اغلب مشاغلي كه درآمد كافي دارند، مستلزم صرف وقت به مدت طولاني و يا صرف ساعات غيرمعمول براي كار هستند و اين شرايط، براي اكثر والدين تنها، بدين معناست كه آنها به عنوان سرپرست خانواده، كمتر مي توانند از تجربيات و آموزش هاي تربيتي بهره گيرند، زيرا به ميزان طولاني كار مي كنند و يا از بچه هاي زيادي مراقبت مي نمايند.اين پژوهشگر معتقد است: مادراني كه به تازگي بيوه شده اند، ضمن اين كه براي فقدان شريك و يار زندگي خود بسيار غمگين هستند، مجبورند وظايف و مسئوليت هاي خانه داري را نيز انجام دهند. اين تعديل و تنظيم وظايف ممكن است ماه ها و يا سال ها طول بكشد تا اين كه آنان بتوانند از عهده مشكلات اقتصادي خويش برآيند و همچنين همزمان نقش دلداري و تسلي بخشيدن به فرزندان را ايفا كنند.مادران مجرد نيز، بدون حمايت بستگان مخصوصاً والدين خود، مسئوليت بيشتري در تهيه مهد كودك مناسب براي كودكان خود دارند. آنها همچنين مشكلاتي را در تحمل فشارهاي احساساتي از قبيل شرمندگي و تنهايي دارند. بعضي از آنان حضور فرزند را مانع يافتن همسر مناسب مي دانند. البته كودكان نيز هر چقدر كه بزرگتر مي شوند، با سؤالاتي در مورد سرگذشت خود و نيازشان به حضور پدر، مادران را به ستوه مي آورند.پروفسور ديويد پاپ به عنوان متخصص علوم اجتماعي، بيان مي كند كه داشتن خانواده اي با پدر و مادر اصلي، بهترين حالت زندگي براي كودكان است و خانواده تك والدي و خانواده هايي كه پدر يا مادرخوانده دارند، حالت مناسبي نيست. اگر ديدگاه هاي كنوني در باره ساختار خانواده، فقط منوط بر دلايل و مدارك علمي باشد، آنگاه منازعه ديدگاه هاي رايج در جامعه، در باره خانواده نمي تواند در مرحله نخست قرار گيرد. در حقيقت مدارك به طور صريح بيان مي كند كه «خانواده سنتي» (دووالد) نه فقط تنها واحد با دوام جامعه مي باشد بلكه بادوام ترين واحد است.انجام رفتارهاي بسيار بد در بين فرزندان خانواده هاي تك والدي، از فرزندان گروه دوم بيشتر است.همچنين افزايش ميزان بروز بيماري هاي رواني، خودكشي، اعتياد و آسيب رساني در بين كودكان خانواده هاي تك والد بيشتر است.محققان دريافتند كه قصور در انجام وظايف والدين نظير مشاركت و رسيدگي ضعيف به امور كودكان در خانواده هاي تك والدي، اين نتايج را در بر دارد:
۵۰ درصد احتمال مردودي در مدرسه (كه اين ميزان با كنترل والدين بر امور تحصيلي فرزندان بين ۶-۳ درصد است).
۲۰ درصد احتمال بارداري و داشتن فرزند در سنين ۱۳ تا ۱۸ سالگي (كه اين ميزان با كنترل والدين بين ۵-۴ درصد است).
۱۰۰ درصد احتمال اخراج از مدرسه يا محل كار (كه اين ميزان با كنترل بين ۳-۰ درصد است).
تحقيقات بسيار زياد سال هاي اخير در مورد خانواده هاي تك والدي (به ويژه مادران مجرد و خانواده هاي طلاق) نشان مي دهد كه اثرات اين پديده مي تواند بسيار پايدار باشد. پس از تعديل ساير عوامل و متغيرها مشخص گرديد بچه هايي كه تنها با يك والد زندگي مي كنند، نسبت به بچه هايي كه با دو والد زندگي مي كنند، دو برابر بيشتر مبتلا به بيماري هاي روحي و رواني هستند. آنها همچنين در مورد احتمال خودكشي و بيماري هاي مربوط به مشروبات الكلي دو برابر بيشتر در معرض خطر هستند. خطر ابتلا به استفاده از مواد مخدر در بين دختران خانواده هاي تك والد، سه برابر پسران در اين خانواده ها است. پسران در خانواده هاي تك والدي نسبت به دختران بيشتر در معرض مشكلات روحي- رواني و مسايل مربوط به مواد مخدر هستند، همچنين به دلايل مختلف، مرگ و مير در ايشان بيشتر است.كودكاني كه فقط با مادرشان زندگي مي كنند و با فقر و غيبت پدر مواجهند، بيش از بچه هايي كه پدر و مادر در كنارشان هستند، افت تحصيلي دارند و از مدرسه اخراج مي شوند، دست به بزهكاري كودكانه مي زنند، مواد مخدر مصرف مي كنند و مرتكب جرايم بزرگسالان مي شوند.

نظرات شما عزیزان: